1.etkinlik
Aşağıdaki metinde Fahim Bey'in ruhsal ve fiziksel portresi çıkarılmıştır. Fahim Bey’in ruh*sal ve fiziksel özellikleri nelerdir? Belirtiniz.
CEVAP:
Fahim Bey’in fiziksel özellikleri:
-Temiz giyimli olması
-Esvaplarının, yüzünün kehrüba sarısına yaraşan sarımtırak renklerin birinde olması
-Üstünde daima saz rengi, hardal rengi, bal rengi, kaz sarısı, devetüyu, kavuniçi, kestane, krem, bej, turuncu renklerde veya bun*ları andıran bir renkte bir esvabının, pelerininin, pardösüsünün yahut paltosunun olması
-Giydiği sarı renkli şeylere akraba olan kehrüba gibi sararmış bir benzinin olması
-Dudaklarını uçlarına kadar kaplayan kesik, sert bıyıklarının zaman ile gayet temiz bir beyaza bürünmüş olması
Fahim Bey’in ruh*sal özellikleri:
-Her zaman ciddi olmakla beraber sevimli ve gösterişsiz olması
-Kalbinin iyiliğine şa*hadet ediyor gibi bir yüzünün olması
-Hep iyiye çekerek anlattığı şeylerde, sesinin hakikatleri örtmek isteyen bir perdeden duyulması
-Yaşlı*lar, tecrübeleri arttıkça, her şeyin abes olduğunu göre anlaya artık büyük bir laubaliliğe düştükleri ve sözlerinin arasında en açık saçık kelimeleri bile kullanmaktan çekinmedikleri hâlde ihtiyarların bu boz*gun hâlinin ona sirayet etmemiş olması
-Muntazam, teşrifatlı, nezaketli olması
-Sözleriyle herkese iltifat ve ati*ye itimat etmesi
-Memleketin geçirdiği çeşitli günlerinde hep, akıntıya karşı emniyetle kürek çeker gibi vakarlı, mütevekkil olması
-Dudaklarında ve sözlerinde bir sükûn ve şefkat olması
-Yüzünde bir asalet olması
2.etkinlik
Davranışlardan yola çıkarak bir insanın psikolojik durumunu anlatmak da bir betimleme sayılabilir mi? Nedenleriyle birlikte söyleyiniz.
CEVAP:
Evet. Davranışlardan yola çıkarak bir insanın psikolojik durumunu anlatmak da bir betimleme sayılabilir. Çünkü insanın fiziksel durumu ve davranışları aslında onun ruhi özelliklerinin bir yansımasıdır. Yani iç dışın aynasıdır. Söz konusu psikolojik durumların anlatılması da yine yapılan gözlemler sonucu nitelik bildiren kelimeler, yani sıfatlar sayesinde olacaktır. Bunun sonucunda da ruhi betimleme ortaya çıkacaktır.
3.etkinlik
“Bakü” metnindeki sıfatları yapısına göre (basit, türemiş, bileşik) gruplayınız.
CEVAP:
Samimi, mor, bir, genç, ufak, yeşil, kırmızı, millî, sıcak
Morumtrak, uçtuğumuz, sarılı, yeşilli, kırmızımtrak, coşkun, mavimsi, değişik
Aşı boyası rengi, kıvrım kıvrım, renk renk, tıklım tıklım, on binlerce, yeşil yeşil, kadınlı erkekli, çizgi çizgi, uçsuz bucaksız, gençli ihtiyarlı, küme küme, çiçek demetleri gibi, kırış kırış
4.etkinlik
“Askerlerin yakınlarında bulunan halk daha aç, çekingen ve daha ürkek.” cümlesinde “çe*kingen” ve “ürkek” kelimeleri bir varlığın özelliğini belirttiği hâlde sıfat olarak kullanılmamıştır. Bunun sebebini tartışarak sonuçlarını belirtiniz.
CEVAP:
“aç”, “çe*kingen” ve “ürkek” kelimeleri, ekeylem (ekfiil) alarak cümlede yüklem olmuştur. Yani bu kelimeler, “halk” isminin anlam olarak sıfatlığını kesinlikle sürdürmekte; ancak şekil olarak “halk” ismin önünde olmadığı için alışageldiğimiz bir sıfat olarak değerlendirilmemektedir.
“Bakü” metninde geçen kelimenin anlamını nasıl etkile*miştir? Belirtiniz.
CEVAP:
“mavimsi” kelimesinin aldığı “-msi” eki, “küçültme” ekidir. Bu ek, “mavi” sıfatına “-e yakın” anlamı katarak, “mavi” sıfatının anlamında bir küçültme, yani daraltma yapmıştır.
“Bakü” metninden, aldığı ekle anlamı daralmış başka sıfat örnekleri bulunuz. Bunları ar*kadaşlarınıza söyleyiniz.
CEVAP:
“Mavimtrak”, “kırmızımtrak”
5.etkinlik
“Ege’nin Öfkesi” adlı metinde Ege Bölgesi nasıl betimlenmiştir? Yazar bu betimlemeyle neyi amaçlamıştır?
CEVAP:
Öznel benzetmeler, alışılmış ve alışılmamış bağdaştırmalar yoluyla sanatsal betimlemeler yapılmıştır. Yazar, bu betimlemelerle sanat yapmayı, okuyucuya estetik zevk vermeyi amaçlamıştır.
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metindeki betimlemelerin yazılış amacı sizce nedir?
CEVAP:
Okuyucuya bilgi vermek.
Hangi metni daha sanatsal ve edebî buldunuz? Neden?
“Ege’nin Öfkesi” adlı metin daha sanatsal ve edebîdir. Çünkü metinde sanatsal betimlemeler var.
Gerçeklik açısından metinleri değerlendirirsek hangi metni daha gerçekçi bulduğunuzu söyleyiniz.
CEVAP:
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metin daha gerçekçidir.
Sizce hangi metin bilgi vermek amacıyla yazılmıştır? Bunun nereden anlaşıldığını belirti*niz.
CEVAP:
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metin bilgi vermek amacıyla yazılmıştır. Çünkü metinde açıklayıcı betimlemeler yapılmış, verilen bilgiler ise nesnel gerçeklere dayanmaktadır.
“Ege’nin Öfkesi” adlı metindeki betimlemelerle “Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metinde geçen betimlemeler arasında ne gibi farklılıklar vardır?
CEVAP:
“Ege’nin Öfkesi” adlı metindeki betimlemeler; soyut, öznel ve sanatsaldır. “Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metinde geçen betimlemeler ise somut, nesnel, öğretici, açıklayıcı ve bilimseldir.
Gerçeği bir fotoğraf gerçekliğiyle veren metin hangisidir?
CEVAP:
“Ege’nin Öfkesi” adlı metin, gerçeği bir fotoğraf gerçekliğiyle vermektedir.
Yukarıdaki metinlerden hangisi daha nesnel ve somut özellik taşıyor? Neden?
CEVAP:
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metin, daha nesnel ve somut özellik taşımaktadır. Çünkü bu metin öğretici bir metindir.
Hangi metinde yazar kişisel görüş ve düşüncelerine yer vermemiştir?
CEVAP:
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metinde yazar kişisel görüş ve düşüncelerine yer vermemiştir.
Betimlemelerin hangi metinlerde kullanılabileceğini belirtiniz. Buna göre betimleme türle*rini ve bunların özelliklerini sıralayınız.
Sanatsal ve açıklayıcı olmak üzere iki tür betimleme vardır:
a.Sanatsal Betimleme:
·Roman, hikâye, hatıra, gezi yazısı, masal, fabl gibi metinlerde kullanılır.
·Gözlem gücünden yararlanılır.
·Nitelik ve ayrıntı bildiren kelimeler bol bol kullanılır.
·İzlenim kazandırmak amacıyla yazılır.
·Değişik duyulara seslenen özel ayrıntılar üzerinde durulur.
·Ayrıntılar sübjektif olarak verilir.
·Amaç sanat yapmaktır.
b.Açıklayıcı Betimleme:
·Makale, deneme, eleştiri, mülakat, fıkra, söyleşi gibi metinlerde kullanılır.
·Bilgi vermek amacıyla yazılır.
·Genel ayrıntılar üzerinde durulur.
·Ayrıntılar objektif olarak verilir.
·Amaç sanat yapmak için değil, bir konu hakkında bilgi vermektir.
·Değişik duyulara seslenen özel ayrıntılar üzerinde durulmaz.
·Betimlenecek varlığa kişisel duygu ve düşünceler katılmaz.
6. etkinlik
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metin açıklayıcı betimlemeye; “Ege’nin Öfkesi” adlı me*tin de sanatsal betimlemeye bir örnektir.
Yukarıdaki açıklama ve metin inceleme sorularına verdiğiniz cevaplara göre açıklayıcı ve sanatsal betimlemenin özelliklerini belirleyip bunları verilen kavram haritasına yazınız.
CEVAP:
5.etkinliğin son sorusuna verilen cevapta açıklayıcı ve sanatsal betimlemenin özellikleri maddeler halinde verilmiştir.
Aşağıdaki metinde Fahim Bey'in ruhsal ve fiziksel portresi çıkarılmıştır. Fahim Bey’in ruh*sal ve fiziksel özellikleri nelerdir? Belirtiniz.
CEVAP:
Fahim Bey’in fiziksel özellikleri:
-Temiz giyimli olması
-Esvaplarının, yüzünün kehrüba sarısına yaraşan sarımtırak renklerin birinde olması
-Üstünde daima saz rengi, hardal rengi, bal rengi, kaz sarısı, devetüyu, kavuniçi, kestane, krem, bej, turuncu renklerde veya bun*ları andıran bir renkte bir esvabının, pelerininin, pardösüsünün yahut paltosunun olması
-Giydiği sarı renkli şeylere akraba olan kehrüba gibi sararmış bir benzinin olması
-Dudaklarını uçlarına kadar kaplayan kesik, sert bıyıklarının zaman ile gayet temiz bir beyaza bürünmüş olması
Fahim Bey’in ruh*sal özellikleri:
-Her zaman ciddi olmakla beraber sevimli ve gösterişsiz olması
-Kalbinin iyiliğine şa*hadet ediyor gibi bir yüzünün olması
-Hep iyiye çekerek anlattığı şeylerde, sesinin hakikatleri örtmek isteyen bir perdeden duyulması
-Yaşlı*lar, tecrübeleri arttıkça, her şeyin abes olduğunu göre anlaya artık büyük bir laubaliliğe düştükleri ve sözlerinin arasında en açık saçık kelimeleri bile kullanmaktan çekinmedikleri hâlde ihtiyarların bu boz*gun hâlinin ona sirayet etmemiş olması
-Muntazam, teşrifatlı, nezaketli olması
-Sözleriyle herkese iltifat ve ati*ye itimat etmesi
-Memleketin geçirdiği çeşitli günlerinde hep, akıntıya karşı emniyetle kürek çeker gibi vakarlı, mütevekkil olması
-Dudaklarında ve sözlerinde bir sükûn ve şefkat olması
-Yüzünde bir asalet olması
2.etkinlik
Davranışlardan yola çıkarak bir insanın psikolojik durumunu anlatmak da bir betimleme sayılabilir mi? Nedenleriyle birlikte söyleyiniz.
CEVAP:
Evet. Davranışlardan yola çıkarak bir insanın psikolojik durumunu anlatmak da bir betimleme sayılabilir. Çünkü insanın fiziksel durumu ve davranışları aslında onun ruhi özelliklerinin bir yansımasıdır. Yani iç dışın aynasıdır. Söz konusu psikolojik durumların anlatılması da yine yapılan gözlemler sonucu nitelik bildiren kelimeler, yani sıfatlar sayesinde olacaktır. Bunun sonucunda da ruhi betimleme ortaya çıkacaktır.
3.etkinlik
“Bakü” metnindeki sıfatları yapısına göre (basit, türemiş, bileşik) gruplayınız.
CEVAP:
Basit sıfatlar
Türemiş sıfatlar
Birleşik sıfatlar
Morumtrak, uçtuğumuz, sarılı, yeşilli, kırmızımtrak, coşkun, mavimsi, değişik
Aşı boyası rengi, kıvrım kıvrım, renk renk, tıklım tıklım, on binlerce, yeşil yeşil, kadınlı erkekli, çizgi çizgi, uçsuz bucaksız, gençli ihtiyarlı, küme küme, çiçek demetleri gibi, kırış kırış
4.etkinlik
“Askerlerin yakınlarında bulunan halk daha aç, çekingen ve daha ürkek.” cümlesinde “çe*kingen” ve “ürkek” kelimeleri bir varlığın özelliğini belirttiği hâlde sıfat olarak kullanılmamıştır. Bunun sebebini tartışarak sonuçlarını belirtiniz.
CEVAP:
“aç”, “çe*kingen” ve “ürkek” kelimeleri, ekeylem (ekfiil) alarak cümlede yüklem olmuştur. Yani bu kelimeler, “halk” isminin anlam olarak sıfatlığını kesinlikle sürdürmekte; ancak şekil olarak “halk” ismin önünde olmadığı için alışageldiğimiz bir sıfat olarak değerlendirilmemektedir.
“Bakü” metninde geçen kelimenin anlamını nasıl etkile*miştir? Belirtiniz.
CEVAP:
“mavimsi” kelimesinin aldığı “-msi” eki, “küçültme” ekidir. Bu ek, “mavi” sıfatına “-e yakın” anlamı katarak, “mavi” sıfatının anlamında bir küçültme, yani daraltma yapmıştır.
“Bakü” metninden, aldığı ekle anlamı daralmış başka sıfat örnekleri bulunuz. Bunları ar*kadaşlarınıza söyleyiniz.
CEVAP:
“Mavimtrak”, “kırmızımtrak”
5.etkinlik
“Ege’nin Öfkesi” adlı metinde Ege Bölgesi nasıl betimlenmiştir? Yazar bu betimlemeyle neyi amaçlamıştır?
CEVAP:
Öznel benzetmeler, alışılmış ve alışılmamış bağdaştırmalar yoluyla sanatsal betimlemeler yapılmıştır. Yazar, bu betimlemelerle sanat yapmayı, okuyucuya estetik zevk vermeyi amaçlamıştır.
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metindeki betimlemelerin yazılış amacı sizce nedir?
CEVAP:
Okuyucuya bilgi vermek.
Hangi metni daha sanatsal ve edebî buldunuz? Neden?
“Ege’nin Öfkesi” adlı metin daha sanatsal ve edebîdir. Çünkü metinde sanatsal betimlemeler var.
Gerçeklik açısından metinleri değerlendirirsek hangi metni daha gerçekçi bulduğunuzu söyleyiniz.
CEVAP:
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metin daha gerçekçidir.
Sizce hangi metin bilgi vermek amacıyla yazılmıştır? Bunun nereden anlaşıldığını belirti*niz.
CEVAP:
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metin bilgi vermek amacıyla yazılmıştır. Çünkü metinde açıklayıcı betimlemeler yapılmış, verilen bilgiler ise nesnel gerçeklere dayanmaktadır.
“Ege’nin Öfkesi” adlı metindeki betimlemelerle “Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metinde geçen betimlemeler arasında ne gibi farklılıklar vardır?
CEVAP:
“Ege’nin Öfkesi” adlı metindeki betimlemeler; soyut, öznel ve sanatsaldır. “Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metinde geçen betimlemeler ise somut, nesnel, öğretici, açıklayıcı ve bilimseldir.
Gerçeği bir fotoğraf gerçekliğiyle veren metin hangisidir?
CEVAP:
“Ege’nin Öfkesi” adlı metin, gerçeği bir fotoğraf gerçekliğiyle vermektedir.
Yukarıdaki metinlerden hangisi daha nesnel ve somut özellik taşıyor? Neden?
CEVAP:
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metin, daha nesnel ve somut özellik taşımaktadır. Çünkü bu metin öğretici bir metindir.
Hangi metinde yazar kişisel görüş ve düşüncelerine yer vermemiştir?
CEVAP:
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metinde yazar kişisel görüş ve düşüncelerine yer vermemiştir.
Betimlemelerin hangi metinlerde kullanılabileceğini belirtiniz. Buna göre betimleme türle*rini ve bunların özelliklerini sıralayınız.
Sanatsal ve açıklayıcı olmak üzere iki tür betimleme vardır:
a.Sanatsal Betimleme:
·Roman, hikâye, hatıra, gezi yazısı, masal, fabl gibi metinlerde kullanılır.
·Gözlem gücünden yararlanılır.
·Nitelik ve ayrıntı bildiren kelimeler bol bol kullanılır.
·İzlenim kazandırmak amacıyla yazılır.
·Değişik duyulara seslenen özel ayrıntılar üzerinde durulur.
·Ayrıntılar sübjektif olarak verilir.
·Amaç sanat yapmaktır.
b.Açıklayıcı Betimleme:
·Makale, deneme, eleştiri, mülakat, fıkra, söyleşi gibi metinlerde kullanılır.
·Bilgi vermek amacıyla yazılır.
·Genel ayrıntılar üzerinde durulur.
·Ayrıntılar objektif olarak verilir.
·Amaç sanat yapmak için değil, bir konu hakkında bilgi vermektir.
·Değişik duyulara seslenen özel ayrıntılar üzerinde durulmaz.
·Betimlenecek varlığa kişisel duygu ve düşünceler katılmaz.
6. etkinlik
“Marmara Bölgesi’nin Coğrafi Konumu” adlı metin açıklayıcı betimlemeye; “Ege’nin Öfkesi” adlı me*tin de sanatsal betimlemeye bir örnektir.
Yukarıdaki açıklama ve metin inceleme sorularına verdiğiniz cevaplara göre açıklayıcı ve sanatsal betimlemenin özelliklerini belirleyip bunları verilen kavram haritasına yazınız.
CEVAP:
5.etkinliğin son sorusuna verilen cevapta açıklayıcı ve sanatsal betimlemenin özellikleri maddeler halinde verilmiştir.
0 yorum: